Nhà thiết kế Chương Đặng: Khởi nghiệp hay sự nghiệp?

Khởi nghiệp phải bắt đầu bằng một giấc mộng đẹp, thật không may đa phần người trẻ lại thích mơ giấc mộng làm giàu. Làm giàu chẳng có gì sai, nhưng chưa đủ đẹp; làm giàu chỉ là phần nhỏ thôi; mơ ước đủ lớn để làm một điều nhỏ bé nhưng hữu ích, thay đổi thế giới xung quanh theo hướng tích cực bằng thực tiễn, thì khi ấy sự giàu có tự tìm đến mà không cần phải săn đón hay cố nài.

Trong khi đó, các bạn trẻ vừa ra trường, chưa tích lũy được kiến thức, kinh nghiệm, đã lao vào khởi nghiệp như thiêu thân, dẫn đến mất tiền, sống ảo, đổ vỡ niềm tin... Nếu cả một thế hệ cùng lao xuống sông mà không biết cách bơi sẽ ra sao? Hãy lắng nghe những chia sẻ rất thiết thực của chính những startup.

Tiếp theo loạt bài trong chuyên đề khởi nghiệp, BizLIVE xin giới thiệu đến bạn đọc những chia sẻ nhà thiết kế Chương Đặng một TV host, một cây viết báo và là nhà sáng lập thương hiệu thời trang Kujean và chuỗi nhà hàng Ru, phở Bar.

Giấc mộng đẹp, không phải là giấc mộng làm giàu

Chính vì lẽ đó, khởi nghiệp hay được hiểu là việc lập nghiệp trong lĩnh vực ít nhiều liên quan công nghệ, vốn có khả năng tạo ra những thay đổi trên diện rộng và biến việc kinh doanh của người khởi nghiệp trở thành hiện thực nhanh chóng từ những ý tưởng thú vị mà ban đầu tưởng như giấc mơ hoang đường thế thôi.

Mỗi khi đi đến một hội thảo về khởi nghiệp, các bạn trẻ đều hỏi tôi câu hỏi quen thuộc là làm sao để gọi vốn, hay tìm nhà đầu tư ở đâu? Câu hỏi ấy cho thấy các bạn còn thiếu tự tin mà có khuynh hướng chạy tìm một cơ hội đổi đời hơn là sẵn sàng lao động để mày mò, cải tiến, và đem đến cho cộng đồng một sự đổi mới có lợi.

Hai việc ấy hoàn toàn khác nhau và mang lại những kết quả cũng rất khác nhau. Khi người ta đặt tâm huyết vào việc phục vụ con người thì chất lượng là mấu chốt của vấn đề; nhưng khi phải tìm cách kiếm tiền, hay nhận được thù lao tốt nhất từ công cuộc phục vụ thì sự cân nhắc thiệt hơn đã phần nào giới hạn sự phát triển tiến bộ ở mức cơ bản để khởi nghiệp. Một cái cây chưa đủ trưởng thành để cho ra trái ngọt thì mọi toan tính ép gượng sẽ khiến tuổi thọ của nó rút ngắn lại đáng kể.

Lại phải nhắc lại rằng mơ làm giàu chẳng có gì sai, nhưng biến những giấc mơ làm giàu thành hiện thực lại cần những con người không quá xem nặng việc kiếm tiền; thực tế đã chứng minh điều ấy. Chưa thấu đạt được điều này, chưa khởi nghiệp được và cũng khó mà làm giàu bền vững.

Khao khát làm chủ khi chưa biết đến mùi làm công

Cả xã hội khao khát làm chủ, người già làm chủ, người trung niên làm chủ, và cả người trẻ cũng muốn làm chủ. Nếu tất cả đều làm chủ thì ai sẽ làm công?

Mong muốn làm chủ cũng chẳng có gì sai; nhưng làm chủ mà chưa biết hết những ngõ ngách, tâm tư, nỗi khổ cực, và thân phận người làm công và cả những sự đa dạng trong tâm tính con người thì khó lòng quản trị một cách sâu sắc.

Chưa kể việc phải thấu hiểu để điều binh khiển tướng; riêng việc định hướng cho một tổ hợp con người có liên quan cũng đỏi hỏi nghệ thuật giao tiếp và khả năng lãnh đạo được tôi rèn qua thời gian.

Ý tưởng không thôi thì không đủ để khởi nghiệp, tài chính và ý tưởng cũng chỉ là những bước rất cơ bản. Những con người có khả năng đưa tập thể đi qua những thời điểm khó khăn, vượt khỏi thử thách, và cống hiến những giá trị sâu sắc nhất nơi mỗi cá thể bắt buộc phải là người từng trưởng thành qua những khó khăn và từng đối mặt với thất vọng, sự hiểu lầm, mất phương hướng và hồi sinh từ những lần tưởng đã cạn sinh lực.

Chúng ta quên mất rằng, từ khi trưởng thành và bước chân vào thị trường lao động, đổi sức vóc, thời gian của mình để kiếm cơm là bắt đầu con đường khởi nghiệp rồi. Sự nghiệp của một con người mới là điều đáng nói và đáng để nghiêm túc xem xét, đầu tư và giữ gìn.

Khởi nghiệp là một giai đoạn đặc biệt với ước muốn thay đổi và làm phong phú sự nghiệp của mình mà thôi. Khởi nghiệp để làm chủ, để thỏa mãn khao khát quyền lực thì thật nguy hiểm. Vì người ta cứ nghĩ làm chủ thì ấm thân, thì ổn định, thì có cuộc sống sung túc! Không, làm chủ là bắt đầu chuỗi ngày nhiều lắng lo, bấp bênh, nặng lòng và trăn trở.

Làm công giỏi không nhất thiết phải từng làm chủ, nhưng nếu muốn làm chủ giỏi thì nhất định phải từng làm công!

Chưa đủ khiêm tốn, không thể khởi nghiệp

Khởi nghiệp, làm chủ, là công việc rất nhỏ bé và khiêm tốn chứ không hoành tráng, xa hoa như chúng ta vẫn cứ hay thích thể hiện. Dù có bận trăm công ngàn việc, hay được xem như nhân vật quan trọng thì trong nội bộ một công cuộc khởi nghiệp: Mọi việc lớn nhỏ; dù có vô cùng thấp bé, mỗi một công việc của toàn công ty đều có thể được nhận biết và thay thế bởi người làm chủ.

Cọng rác trong sảnh của một khách sạn 5 sao trong một tập đoàn lớn thì trách nhiệm cuối cùng vẫn thuộc về người làm chủ. Nếu không khiêm nhu để nhận trách nhiệm, để tự mình và tất thẩy nhân viên của mình phải cúi người sửa sai thì tương lai sẽ vẫn là những tranh cải, đùn đẩy ... mà xã hội chẳng có thêm một điều gì tốt đẹp cả.

Một người khởi nghiệp sẽ nhận thấy mình trong mỗi cá thể góp sức vào việc chung, khi tổng hợp mọi nguồn lực ấy, anh ta khiêm tốn nhận ra mình chẳng thể làm được gì mà không có sự góp sức của tập thể. Cá thể có thể được thay thế, nhưng nguồn lực thì không.

Ai cũng nên khởi nghiệp, nhưng khởi nghiệp không có nghĩa rằng bất chấp mọi thứ lao ra làm ăn, làm chủ, làm mưa làm gió! Một người khởi nghiệp khôn ngoan có thể đang lặng lẽ dọn vệ sinh chăm chỉ cho một công sở, ngày đêm suy nghĩ cách dọn vệ sinh nhanh hơn, tiết kiệm hơn, hiệu quả hơn; sử dụng thiết bị và nguyên liệu, cách thức thông minh và tối ưu ... rồi sau khi nghiên cứu, đối chiếu, xem xét nhiều yếu tố, điều kiện thì có thể đưa ra một cách thức cải tiến có lợi hơn mà chưa từng ai nghĩ tới. Đó là con đường của khởi nghiệp.

Theo NTK Chương Đặng

Bizlive